Corona legt de wereld plat en maakt veel mensen zenuwachtig. Al veel langer ben ik -en velen met mij- zenuwachtig over de toekomst van de mens op aarde. Met de droogte in Nederland in 2018 als dieptepunt, maar verder van mijn eigen bed ook de bosbranden, de tornado’s en overstromingen. En tegelijk schrijnende verhalen van vluchtelingen op en over zee.
Ik geloof dat we afscheid moeten nemen van ons huidige systeem waarin de mondiale economie de boventoon voert. Die zorgt voor uitbuiting van mensen, voor het opraken van natuurlijke bronnen op aarde en voor onvoorstelbaar dierenleed. Maar hoe dan?
De film Economics of happiness laat het mooi zien. Het legt heel duidelijk bloot hoe de Ladakhs in India een grote eigen rijkdom kenden, tot er wegen werden aangelegd en de multinationals hun intrede deden. Mensen gingen zich spiegelen aan een fictief ideaal en werden ongelukkig. Wat deden de Ladakhs daarvoor dat ze het zo goed hadden samen? Dingen die wij hier ook kunnen doen!
Hoe leefden de Ladakhs voor de grote wegen er waren? Zij verbouwen hun eten op akkers met oog voor de natuurlijke werking van die akkers, met oog voor de ecosystemen. Het samenwerken werkt verbindend. Meerdere generaties ontmoeten elkaar op de akker. De zorg voor elkaar komt van dichtbij. Ze maken hun eigen kleding, hebben hun eigen muziek en dans en geschiedenis. Ze zijn trots, niet op zichzelf maar op elkaar. Iedereen wordt gezien. Er is geen competitie.
Ons leven ziet er heel anders uit. Maar welke ideeën kunnen we uit hun voorbeeld opdoen voor ons eigen leven?
Hoe zou zo’n leven er hier uitzien?
Door deze Coronaperiode zitten we opeens veel meer thuis. Ik merk door het gedwongen thuis zitten, dat er onder de kinderen meer rust is. Eindelijk is er tijd om de knutsels uit het knutselboek te maken, de hut te bouwen of het vogelhuis te maken. Ze leren fanatiek in de ochtend en gaan zingend en spelend de dag door.
Hoe zou het zijn als de competitie en prestatiedruk van het schoolwezen verdwijnt en we alleen maar voor onszelf gaan leren zonder een vergelijk met anderen? En ook vooral andere dingen gaan leren? Over ecosystemen, over zorgen voor elkaar, muziek maken (eigen muziek maar meer dan alleen het volkslied), over zelf kleding maken, potten bakken, manden vlechten? Hoe zou het zijn als hier tijd voor was?
Hoe zou het zijn als we voedsel produceren, zonder dat bodem en biodiversiteit aan kwaliteit inboeten? Zou het niet mooi zijn als we bij iedere oogst het gevoel hadden dat de aarde er beter van werd in plaats van slechter?
Is het niet zinvol om meer aandacht te hebben voor alles wat er in onze directe omgeving gebeurt en mogelijk is? Bijvoorbeeld voor landbouw, zorg, natuur en economie binnen een straal van een uur lopen.
Er gebeurt al veel in de praktijk
In mijn directe omgeving, Eefde en Zutphen, zijn al veel mooie initiatieven om bij aan te haken, die ons dichter bij de natuur en bij elkaar brengen en die onze voetafdruk verkleinen.
Een aantal voorbeelden:
(1) Een basisinkomen (een Zutphens initiatief) zou het creëren van minder stress door drukte een vliegende start geven.
(2) Samen boeren volgens principes van permacultuur zorgt voor inkomen en voedselvoorziening voor anderen/een biodiverse omgeving. Op de permacultuur tuinderij de Veldhof in Joppe kun je zelf oogsten.
Ook kun je heel veel gezond voedsel vinden in de natuur. Pluk De Stad bracht het onder andere voor Zutphen in beeld.
In Zutphen bezorgt KratjeLokaal eten uit de directe omgeving wekelijks bij jou aan de deur.
(3) Als zzp-er kun je samenwerken in verschillende verbanden, zoals het Zutphense Coopkracht. Het zorgt ervoor dat je het niet allemaal alleen hoeft te doen en dat je ook aanspraak hebt als je ‘thuis’ werkt.
(4) Misschien moeten we de ‘zorg’sector vervangen door de sector sociale samenhang. Als mensen zich gezien voelen, is er bewezen minder zorg nodig. We zijn gewend dat familie ver weg woont, dat we verre vrienden hebben, en een enkele dichtbij. We zijn gewend te leven in subculturen, en zonder veel contact met buren. Er zijn vaak grote ideologische verschillen tussen mensen in een straat. Dat maakt het niet altijd gemakkelijk. Wat nu als we elkaar vanzelf ontmoeten bijvoorbeeld bij de community garden of dierenwei van Eefde? Als we samen leren, samen werken, komt er dan meer begrip en wederzijds respect?
En als mensen ondanks hun sociale inbedding toch hulp nodig hebben, kan dit gewoon uit de wijk komen met Buurtzorg.
(5) Het openstellen van bermen voor adaptie is in de gemeente Lochem een eerste stap. Zo werd er maar liefst 3000 m2 berm ingezaaid met bloemenmengsel door alle buren van een straat. Ook in Zutphen zijn er groenadoptieprojecten zoals de bijentuin waar mensen bijvoorbeeld samen yoga doen.
(6) Vroeger stookten we kolen en hout, daarna kwamen olie en gas, inmiddels hebben we geleerd van wind en zon energie te maken. Laten we hier gebruik van maken, maar nadat we maximaal hebben bezuinigd, anders is er heen hectare land meer over. Kies een lokale energiemaatschappij, zonder winstoogmerk. Zij hebben energiebesparing hoog in het vaandel. Bijvoorbeeld ZutphenEnergie of LochemEnergie.
(7) Je bent zo sterk als je ecosysteem, dus zorg dat dit robuust is. Ontsteen je tuin, geef ruimte aan bloemen en insecten. Werk mee aan de aanleg en het onderhoud van natuur in je omgeving, zorg voor veel buurtgroen. Zutphense en Eefdese groene initiatieven zijn: Emerpark, Gorsselse heide, biodiverse bermen. Ook voedselbossen dragen bij, zowel aan de voedselvoorziening als aan de biodiversiteit.
(8) Het is heel erg leuk om zelf kleding te maken. Een permanente stoffenwinkel is te vinden in Epse, Javro stoffenmarkt, maar ook op de weekmarkt in Zutphen zijn (eco)stoffen te koop. Verder zijn er diverse goede naaisters, zoals Radijsje in de Laarstraat. Daarnaast zijn er in de Laarstraat veel tweedehands kleding winkels die de druk op de grondstoffen verkleinen.
Lokaal, en met elkaar
Denk daarbij in samen verband. Je hoeft het niet allemaal alleen te leren en te doen. Er zijn veel actieve mensen in je directe omgeving. Er zijn repaircafés om heen te gaan, de Zutphense Energiewinkel met energiecoaches, tuinen waar je welkom bent zoals op de Kaardebol. Ook zijn er diverse actieve Facebook groepen om bij aan te haken zoals de Zussen van Zutphen of Ruilen en verkopen. Hier worden diverse mensen aan elkaar gekoppeld. Dat geldt ook voor het eveneens prachtige Zutphense initiatief Buddy to buddy, waarbij asielzoekers een autochtoon maatje krijgen. Dit is bekroond met de Appeltjes van Oranje.
In Zutphen en Eefde kan het. Dus het kan overal!
Tjitske Ypma (namens Stichting de Lynx)